آشیقلار دونیاسی (آشیق‌لیق صنعتی)

آشیق‌لیق مکتبی

""دیبسیز آخماقلیق ""


بیر گون "سینوهه " نیل چایی نین قیراغیندا کئفلی اولدوغو حالدا یوخویا گئدیر سحر دوردوغوندا قولاقلاری و بورنو کسیلمیش بیر "قوُل"(برده_ نؤکر) باشینین اوستونده گؤردویونده قورخور ، آمما اوندان ضرر گؤرمه دی یینی باشا دوشندن سونرا اونونلا دانیشماغا باشلاییر.

قول اونا ظالیم وارلیلارین ائتدی یی ظولملردن و فئوداللارین قددارلیقلاریندان دئییر.

او سینوهه نین ساوادلی اولدوغوندان دولایی ایسته ییرکی اونو بیر آدلیم قددار وارلی نین قبرینین اوستونه آپارسین و اونون قبرینین اوستونده یازیلانلاری اونا اوخوسون.

سینوهه سوروشور ندن ایسته ییرسن بونلاری من سنه اوخویام اونون یاشاییشی سنین نه ایشینه گله جک ؟
قول دئییر : ایللر اؤنجه من موتلو و اؤزگور بیر اینسان ایدیم، گؤزل بیر آروادیم و جاوان بیر قیزیم و بالاجا آمما برکتلی بیر یئریم ده بیر وارلینین قوجامان یئری نین یانیندا واریم ایدی. بیر گون او وارلی فیرعونون آداملارینا روشوه وئره رک منیم یئریم اؤز آدینا یازدیردی و منیم گؤزوم قاباغیندا آرواد اوشاغیما تجاووز ائتدی و منیم ده قولاقلاریمی و بورنومو کسیب زورلا چالیشما معدنه آپاردیلار.
ایللر بویو منیم قیزیم  آروادیمی ایستیثمار ائدیب و اونلاری قول آدینا ساتیب و منیم ایندی اونلاردان خبریم یوخدو.
ایندی معدن ده چالیشماقدان قورتولموشام، بیلمیشم کی او وارلی اؤلوب. بونون اوچون گلمیشم گؤرم تانریلار اونون حاققیندا نه لر یازیب....

سینوهه او قول ایله اؤلولر شهرینه گئدیب و قبرین اوستونده کی لری اوخویور :

{{ بو بیر شریف و دوز اینسان ایدی. داییم حایاتیندا کاسیبلارا و یوخسوللارا یاردیم ائدیب و کوتله نین ناموسو اونون یانیندا حوضورو واریدی . او اؤز یئرلرین کاسیبلارا باغیشلاردی. هر کسین مالی ایتسه ایدی اؤز مالیندا اونون مالینین قارشیلیغین وئرردی. او ایندی میصرین بؤیوک تانری سی آمونون یانیندادیر و داییمی سعادته چاتیب...}}

بو حالدا ، قول آغلاماغا باشلاییب و دئییر : 
" او بئله بیر شرفلی و دوز اینسانیمیش من بیلمه ییردیم می ؟ تانری نین سلامی اونا اولسون ... ائی تانری ائی بؤیوک آمون منی بو کیشی نین حاققیندا چیرکین دوشونجه لریمه گؤره باغیشلا... " !!!

سینوهه شاشقین حالدا قولدان سوروشور:
بو آدام بیر بئله سنه ظولم و آجینی یاشادیب و سن نییه اونا دوزعمللی و شریف اینسان دئییرسن؟

قول بو تاریخی سؤزو دئمه یه باشلاییر :
" بیر حالدا کی تانریلار اونون حاققیندا بئله یازیب، من کیم اولام اونلارین سؤزلرینه قارشی سؤز دئیم !!!!!!!!؟؟؟؟؟؟؟ "

سینوهه سونرالار بو اولایی یازاندا بئله دئییر:

"""" اوردا بیلدیم کی اینسانین آخماقلیغینین دیبی یوخ و هر دؤورده اونون آخماقلیغیندان و خورافاتا اویماسیندان ایستیفاده ائله مک اولار """"

آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.16

اوره‌ییمده کامان کیمی تیتره‌سین...

آی ایشیغی، بولاق باشی، گؤی چمن،
بیر دونیامیز، بیر سن اؤزون، بیر ده من
پرده-پرده گاه آغلایان، گاه گولن-
نفسینله اوخو گؤزل! قوی سسین-
اوره‌ییمده کامان کیمی تیتره‌سین.

کاروان-کاروان گؤیدن اولدوزلار کؤچور
اؤز بختینه هر کس بیر اولکر سئچیر
قوجالیریق...، عؤمور کئچیر، گون کئچیر
اوخو گؤزل، اوخو گؤزل! قوی سسین-
اوره‌ییمده کامان کیمی تیتره‌سین.

جان ائویمه سیغیشمایان آرزولار-
بیر دونیادا نئچه دونیا آرزولار.
محبّتین نه ایلکی، نه سونو وار
اوخو‌ گؤزل، اوخو‌ گؤزل! قوی سسین-
اوره‌ییمده کامان کیمی تیتره‌سین...

صمد وورغون

آردین گؤستر
شنبه 1398.10.14
بؤلوملر : شعرلر,

چیلله پایی




چیلله پایی !


پاییزین سون گونونده
سس سیز باغین ایچینده

یارپاقلاریندان خالی
سرمیشدی قیزمیز،ساری

بیر آغاجین باشیندا
بؤیوک قیرمیز بیر آلما

هاردان نم_نئجه اولموش 
بو گؤزل آلما قالمیش 

آغاجلارین آلتیندان
دوم _دورو سویو اولان

بالاجا آرخ واریمیش
ایچینده جان جارییمیش

بیردن_بیره یئل اسیب 
باغی دؤرد_دؤره گزیب

یئتیشیب تک آلمایا
قوپاریب سالیب سویا

دوشنده گؤزون آچیب 
یان _ دؤره سینه باخیب

هر یانی قیش بورویوب
یام یاشیللار چورویوب

اؤز _اؤزونه دوشونوب
او آن اورک اوشونوب

او یاشیللیقلار هانی 
نئجه اولوبلار هانی؟!

دوشونورکن بونلاری
یولو اولموشدو یاری!

آخشاما بیر آز قالان
گون باتمادان قاباق آن

یئتیشیب بیر قاپییا
ایلیشیب بیر بوتایا

او قاپینین قاباغی
بالاجا قیز اوشاغی 

آتاسی نی گؤزلوردو
یولدان گؤزون اوزموردو

یورولوب گؤزله مک دن
آیاغا قالخیب بیردن

گلیب آرخین یانینا
بئله دئییب سویونا :

آی آخارلی دورو سو
گوندوز آخشام اولوبدو

هاردا قالیبدیر آتام
نه زامان اونا چاتام

دئدی  گئدیم  بازارا
اولمایا دوشوب دارا !؟

اوزون چئویریب گئده
ایشینه داوام ائده

بوتانین دیبینده کی
او سویون ایچینده کی

 باغدان گلن آلمانی
قیرمیز، الوان آلمانی

گؤره‌نده چوخ سئوینیب 
گؤتوروب ائوه گئدیب

آناسی دئییب هاردان
نازلی قیزیم آلمیسان؟

دئدی آی گؤزل آنام
آرخدان ‌پاییم آلمیشام !

سویا سالیبدیر خالیق
منه اولوب بایراملیق 

بو زامان  گلیب آتا
الی بوش اوزو قارا !

گون باتدی چاتدی گئجه
قار یاغدی چیخدی دیزه

اوتوردولار کورسوده
بؤلوشدولر سوفره ده

یئییب شوکر ائیله دیلر
چیلله باشا وئردیلر.


✍️ حامد بالکانلو

آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.9
بؤلوملر : شعرلر,

آنا دیلیمیزین قایدالاری_10



دیلیمیزده سؤزجویون ایلک سسلی سی«A-I» اولسا قالان سسلری لریده «A-I» اولاجاق.
Yazdıqlarımızdanıymışlar
گؤرونور کی سؤزجویون ایلک سسلی سی A دیر و اونون آردیجا گلن سسلی لر «A-I» دیرلار.

ایلک سسلیمیز I اولسا قالان سسلی لری ده «A-I» اولاجاق.
Qılınclarınızdan
گؤروندویو کیمی ایلک سسلی ı سسی دیر و «a-ı» سسلی لریله تعقیب اولونور.
★)ایلک سسلیمیز e اولسا ، آردیجا «ə-i» سسلری گله جک.
Ellərimizdəndirlər 
Sevənlərin
گؤروندویو کیمین e سسیندن سونرا گلن سسلی لر«ə-i» دیر.

★)سؤزجویون ایلک سسلی سی i سسی اولسا آردیجا « ə-i» سسلری گله جک.
İncitməməliydik 
İpəkçilər

★)سؤزجویون ایلک سسلی سیə اولورسا «ə-i» سسلری آردیجا گله بیلر
əllərimiz
Gələcəyimiz.

گؤروندویو کیمی اینجه- قالین قورالی هئچ یئرده پوزولماماقدادیر.

★) سؤزجویون ایلک سسلیسی o سسی اولورسا « u-a-ı» سسلی لریله تعقیب اولوناجاق.
Oxutdurmalıyıq
Oyunçularımız
یادینیزدا اولسا اوستده دئدیک کی دوداقلانانلار ائلییه بیلرلر دوداقلانمایانلارلا بیر یئرده گله بیلرلر.
او یئردن کی اگر دقدر
قلانمایانلاردان کؤمک آلماسایدی o سسی دئدیک کی ایکینجی و سونراکی هیجالاردا گله بیلمیردی اوندا یالنیز u سسی ایله تعقیب اولا بیلردی و او دورومدا سؤزجوکلر محدودلاشیردیلار.
ائله او اساسدا دوداقلانان لار دوداقلانمایانلاردان یاردیم آلیرلار.
آمما دوداقلانمایانلار یالنیز اؤزلریله گله بیلرلر.

★) ایلک سسلیمیز u اولسا ،آردیجا « ı-u-a» سسلری گله جک
Utandırmalı
Uzanmış
Susuzların

★)ایلک سسلیمیز ö سسی اولورسا، آردیجا«ü-ə-i» سسلری گله جک
Özgürcəsinə
Özümdəndir 
Görüşdürməliyik

★)ایلک سسلیمیز ü اولسا ،
 آردیجا «ü-ə-i» سسلری گله جک
Gülməli
Üzülməli



➖➖➖فارسجا➖➖➖

اگر اولین صدادار کلمات (a _ı)  باشد بقیه صدادارها هم (a _ı) خواهند بود
Yazdıqlarımızdanımışlar
همانطور که دیده میشود صدادار اول در این کلمه a است و بعد از این بقیه هم (a _ı)  هستند

صدا دار اول ı باشد بقیه هم در کلمات (a, ı)  خواهند بود
Qılınclarımızdan
چنانچه میبینید صدا دار اول  ı است و با صدا دارهای (ı, a)  ادامه پیدا میکنه


اگر در کلمات صدا دار اول e باشد در ادامه صدا دارهای (ә, i) خواهند آمد
Sevgililәrin
ellәrin


اگر در کلمات اولین صدا دار i باشد بقیه صدا دارهای (ә, i) خواهند بود
İncitmәmәliydik
ipәkçilәr


اگر اولین صدادار در کلمات ә باش بقیه صدا دارها (ә, i)  خواهند بود
Әllәrimiz
gәlәcәyimiz


اگر در کلمات اولین صدا دار o باشد بقیه صدا دارها (u, a, ı) خوهند بود
Oxutdurmalıydıq
oyunçularımız
اگر یادت باشد در بالا گفتیم که دوداقلانان ها میتوانند با دوداقلانمایان ها باهم در یکجا بیایند
از آنجاییکه اگر از دوداقلانمایان ها کمک نمیشد صدا دار o گفتیم که در هجای اول میتواند بیاید و در هجاهای بعدی نمیتواند، اونوقت کلمات محدود میشدند.
برای همین دوداقلانان ها از دوداقلانمایان ها کمک میگیرند 
اما دوداقلانمایان ها فقط با خودشان میایند

اگر اولین صدا دار u باشد بقیه صدادارها در کلمات نیز (u, a, ı) خواهند بود
Utandıralı
uzanmış
susuzların

اگر اولین صدا دار در کلمات ö باشد بقیه نیز (ü, ә, i) خواهند بود
Özgürcәsinә
özürmdәndir
görüşdürmәliyik

اگر صدا دار اول در کلمات ü باشد بقیه صدادارها نیز (ü, ә, i) خواهند بود
Gülmәli
üzülmәli



ı-------->a.ı

a-------->a.ı

e-------->ə.i

i--------->ə.i

ə--------->ə.i

o-------->u.a.ı

u--------->ı.u.a

ö------->ü.ə.i

ü------>ü.ə.i




تلگرام

اینستاگرام 

آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.9

آنا دیلیمیزین قایدالاری_9



1️⃣سس اویغونلوق یاساسی (قانون هماهنگی اصوات)  

2️⃣آردیجیللیق یاساسی (قانون توالی اصوات)

3️⃣اؤزل بیرلشمه یاساسی( قانون تطابق خاص)


چوخ چوخ اؤنملی قانونلاردیرلار، بونلاری دوزگون اؤیره نیلمه سی شرطدیر 👌👌👌‼️


____________________________________________________


★)هیجا؛ دیلیمیزده سؤزلر پارچا پارچا دئییلر و هر بیر پارچایا بیر هیجا دئییریک،( فارسجا دا بخش دئییلیر)
 هیجالار بؤلومونده آرتیق هیجایلا تانیش اولاجاییق.
دیققت ائتمه لیییک هر هیجادا یالنیز بیر سسلی میز اولا بیلر
اؤرنک؛
Al+ ma+ lıq+ lar
دؤرد هیجالی بیر سؤز 
گؤروندویو کیمی هر هیجادا یالنیز بیر سسلی میز وار.

 ★)باخین«e-ö-o» سسلریمیز یانلیز بیرینجی هیجادا گله بیلرلر.
اؤرنک: 
Ellərimizdəndirlər
Sevgililərimizdən
Özgürcəsinə
Söndürməliyik
Ortalıq
Qollarımız
گؤردویونوز کیمی بو سؤزلرده e-o-ö سسلری یالنیز بیرینجی هیجادا گله بیلیرلر.
بلکه بو سورغو یارانا کی آلوو-  قاشوو( قشوو)-خییوو-بیزوو و... کیمی سؤزلرده o سسی ایکینجی یا سون هیجا دا گؤزه دیمه کده دیر اوندا اوستده کی سؤز دوز اولمور
Alov- qaşov- bızov-xıyav و...
صحاح العجم ده هندوشاه نخجوانی بئله یازیب؛
وv سسی محمل الضمه دیر
یانی؛ v سسی اؤزوندن قاباق گلن a سسینی، o سسینه چئویرر
ائله v سسینین بو اؤزه للییینه گؤره o سسی او سؤزجوکلرده گؤزه دیمه کده دیر.
الیمیزدن گلدییی قدر دانیشیقدا دئسکده یازی لاردا 
قشوو ← قاشاو، 
بیزوو←بیزاو
خییوو←خییاو
آلوو← آلاو
و...
یازمالیییق.


➖➖➖فارسجا➖➖➖➖

★) هجا؛
در زبان ترکی کلمات بصورت بخش، بخش تلفظ میشود و به هر بخش هجا میگویند 
دقت شود که در هر هجا فقط یک صدا دار میتواند باشد
مثال 
Al + ma+ lıq + lar
کلمه آلمالیقلار همانطور که ملاحظه میشود کلمه چهار هجایی است که در هر هجا تنها یک صدا دار موجود است

★)به یاد داشته باشید که صدا دار های (e, ö, o) فقط و فقط در کلمات در هجای اول میایند 
مثال:
Ellәrimizindir
segililәrimizindәn
özgürcәsinә
söndürmәliyik
Ortalıq
qollarımız
می بینیم که در این کلمات صدادارهایe, o, öفقط در هجای اول میتوانند بیایند

حال در اینجا سوالی مطرح میشود که تکلیف کلماتی مانند نمونه های زیر چیست که صدادار o در دیگر هجاها آمده است:
قشوو (قاشوو)، خییوو،الوو بیزوو، .....
Alov, qaşov, bızov, xıyov, ...

چنانچه میبینید در کلمات بالا در هجای دوم صدا دار o آمده است و ناقض قانون بالاست به نظر میرسد 
در صحاح العجم هندوشاه نخجوانی اینطوری نوشته که:

حرف (و، v)  محمل الضمّه است.
یعنی حرف vصدادار "a " را که قبل از خودش آمده است را تبدیل به صدا دار "o " می کند
بخاطر خصوصیت حرف v صدادار o در این کلمات در هجای دوم به چشم میخورد که بجای a نشسته است

پس در تلفظ ایرادی ندارد ولی در نوشتار می باید این کلمات را بصورت صحیح و در فرم اصلی خود بنویسیم

قشوو ⬅️قاشاو
بیزوو ⬅️بیزاو
خییوو ⬅️خییاو
آلوو ⬅️آلاو
و...



تلگرام

اینستاگرام 

آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.9

آنا دیلیمیزین قایدالاری_8


اؤزل بیرلشمه یاساسی( قانون تطابق خاص)

بو یاسا اساسدا بیر اصیل سؤزجوکده گلن سسلی دوداقلانمایان اولسا قالان سسلی لر ده دوداقلانمایان اولاجاق، دوداقلانانلاردا بیراز فرقلی.
اؤرنک؛
Axtarmalıyıq 
↑↣↑...........↑ 
                                دوداقلانماییـــــرلار
باخین آختارمالییق دا ایلک سسلی میز دوداقلانمایاندیر و قالان سسلری ده دوداقلانمایدیرلار.
Evlândirmâliyik 
↑↬↑................↑ 
                              دوداقــلانـمایدیـرلـار
ائله ائولندیرمه لیییک ده ده بوتون سسلی لر دوداقلانمایاندیرلار.

بو قورال دوداقلانان سسلی لرده پوزولا بیلر.
اؤرنک :
Öldürәnmәdirlәr
olmadı
uydurmamış
گؤروسونوز اؤلدورنمه دیرلر، اولمادی، اویدورمامیش، بو قورال پوزولوبدور. سؤزجویون ایلک سسی دوداقلانمایان اولسا قالان سسلی لری ائلییه بیلمز دوداقلانانلارلا گلسینلر. آمما دوداقلانانلا باشلانسا بو قایدا پوزولا بیلر.

فارسجاسی 👇👇👇👇👇

قانون تطابق خاص:

بر اساس این قانون در یک کلمه اصیل ترکی اگر اولین صدادار دوداقلانمایان باشد مابقی صدادارها نیز دوداقلانمایان خواهند بود:
مثال
Axtarmalıyıq
چنانچه می بینید در کلمه "آختارمالییق " صدا دار اول دوداقلانمایان است و مابقی نیز دوداقلانمایان هستند.
همینطور در کلمه "ائولندیرمەلییک "
Evlәndirmәliyik

اما در گروه دوداقلانان این قانون نقض و رعایت نمیشود.
مثال:
Öldürәnmәdirlәr
olmadı
uydurmamış
چنانچه می بینید در کلمات اؤلدورنمه دیرلر، اولمادی، اویدورمامیش،  این قانون رعایت نشده است.



تلگرام

اینستاگرام 


آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.9

آنا دیلیمیزین قایدالاری_7


سسلی لریمیز اینجه- قالین بؤلمه سیندن سونرا بیر ایکی باشقا بؤلمه ده ده یئر آلا بیلیرلر
اونلاردان بیری;
دوداقلانان- دوداقلانمایان بؤلمه سیدیر.
 
دوداقلانان سسلی لر: 
سسلی لریمیزین بیر نئچه سینی دئیرکن آغیز قینچالانیب دوداقلاریمیز یووارلاق اولور
( یومورو ) بو سسلره دوداقلانان سسلی لر دئییلیر
o-ö-u-ü
سسلری دوداقلانان دیرلار.

دوداقلانمایان سسلی لر;
بو سسلی لری دئیرکن آغیز یووارلانماییر و دوداقلار یووارلاق اولماییرلار،
a-e-ə-i-ı
سسلری دوداقلانمایان 
سسلی لریمیزدندیرلر.


➖➖➖فارسجاسی ⁉️➖➖➖

حروف صدا دار در ترکی آزربایجانی بجز از تقسیم به نازک و کلفت به چند گروه دیگر تقسیم بندی میشوند که یکی از آنها به قرار زیر است
دوداقلانان -دوداقلانمایان: ادا با لبها و بدون لبها
صدادارهایی که با لبها ادا میشوند بعبارتی لبها در تلفظ آنها نقش دارند؛
در هنگام تلفظ بعضی از صدا دارها لبها به صورت گرد در آمده و به جلو میایند (حالتی شبیه فوت کردن و صوت دن) این صدا دارها هستند:

O -ö -u -ü

صدادارهایی که بدون لبها تلفظ میشوند:

a, e, ә, i, ı



تلگرام

اینستاگرام 

آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.9

آنا دیلیمیزین قایدالاری _ 6


بو مسئله‌نی گؤزه توتمالیییق
بو یاسالار اؤز اصیل سؤزجوکلریمیزده بئله اولور.
آلینما سؤزلرده بو قایدا پوزولا بیلر و دوزه‌لتمه و مورککب سؤزلرده فرقلی.

دیلیمیز گوجونه دایاناراق، باشقا دیللردن گلن سؤزلری‌ده اؤزه للشدیریب و دئییمینی فرقلندیریرلر.
اؤرنک اوچون
صندوق← صاندیق
⚠️باخین آلینما سؤزلرده سون سسه باخیریق قالین اولورسا، هامیسینین سسلری قالین اولاجاق.
⚠️سون سسلی‌سی اینجه اولورسا اینجه اولاجاقلار

مغمون == ماغمین
محمود == ماحمود
معلم == مۆعللیم (müəllim)

➖➖➖فارسجاسی‼️➖➖➖➖

ضمنا به این مسأله توجه شود که این قانون در کلمات اصیل ترکی حاکم است و در کلمات وارد شده از زبانهای دیگر  این قانون حاکم نیست و در کلمات مرکب نیز متفاوت است

در کلمات بیگانه و وارد شده با توجه به قانون حاکم بر اصوات در زبانمان این کلمات را مختص کرده و تلفظ متفاوت بوجود میاورد
حسین ⬅️حۆسئن
ببینید در کلمات بیگانه وارد شده به آخرین حرف صدادار توجه کرده و اگر نازک باسد همه صدادارها را نازک مینویسیم و اگر ضخیم و کلفت باشد تمام صدادارها را کلفت مینویسیم و تلفظ میکنیم

مغمون ==ماغمین
محمود ==ماحمود
معلم == مۆعللیم (müəllim)



تلگرام

اینستاگرام 



آردین گؤستر
دوشنبه 1398.10.9